Cudurka Sokorowga

 

                                  Cudurka Sokorowg  

                                       

Sonkorowga waa cudur daba dheeraada oo yimaada marka ganaca uu soo saari waayo insuliin ku filan ama marka jirku si fiican u isticmaali waayo insulinta uu soo saaro. Insulinku waa hormoon nidaamiya gulukoosta dhiigga. Hyperglycaemia, oo sidoo kale loo yaqaan gulukooska dhiigga ee kor u kaca ama sonkorta dhiigga oo kor u kacday, waa saameyn caadi ah oo ka timaada sonkorowga aan la xakameynin waxayna waqti ka dib keentaa dhaawac halis ah oo soo gaara qaar badan oo ka mid ah xubnaha jirka, gaar ahaan dareemayaasha iyo xididdada dhiigga.

Calaamadaha Sokorowga Lagu Garto

Calaamadaha cudurka macaanka ayaa laga yaabaa inay si lama filaan ah u dhacaan. Nooca 2-aad ee sonkorowga, calaamaduhu waxay noqon karaan kuwo khafiif ah waxayna qaadan kartaa sannado badan in la ogaado.

 

Calaamadaha cudurka macaanka waxaa ka mid ah:

 

• ·       dareen haraad badan
• ·       u baahan in la kaadiyo inka badan intii caadiga ahayd
• ·       aragga oo shucaac ku furmo.
• ·       daal dareemaya
• ·       miisaanka si aan ula kac ahayn u lumo.

Waqti ka dib, sonkorowgu wuxuu dhaawici karaa xididdada dhiigga ee wadnaha, indhaha, keliyaha iyo neerfaha.Dadka qaba xanuunka macaanku waxay leeyihiin khatar sare oo ah dhibaatooyin caafimaad oo ay ka mid yihiin wadna xanuunka, baralays iyo keliyaha oo hawlgab noqda.

 

Sonkorowga ayaa sababi kara lumis arag oo joogto ah isagoo dhaawac u geysta xididdada dhiigga ee indhaha.Dad badan oo qaba cudurka macaanka ayaa la kulma dhibaatooyin cagahooda ku yimaada dhaawaca neerfaha iyo socodka dhiigga oo liita. Tani waxay keeni kartaa boogaha cagaha waxayna keeni kartaa in la gooyo.

                                                              

Ka hortaga Sokorowga

Isbeddelka hab-nololeedku waa habka ugu wanaagsan ee looga hortagi karo ama dib loogu dhigi karo bilawga nooca 2 ee sonkorowga.

 

Si looga hortago cudurka macaanka nooca 2 iyo dhibaatooyinkiisa, dadku waa inay:

 

• ·       gaaraan oo ilaali miisaanka jirka ee saxda ah.
• ·       jir ahaan almiito sameen ugu yaraan 150 daqiiqo oo jimicsi dhexdhexaad ah asbuuc kasta.
• ·       cun cunto caafimaad leh cunaan oo iska ilaaliyaan sonkorta iyo dufanka buux.a
• ·       Joojiyaan sigaar cabista.

Garashada iyo Dawaynta Sokorowga

Baaritaanka hore waxaa lagu gaari karaa in la baaro gulukoosta dhiigga oo aan qaali ahayn. Dadka qaba nooca 1-aad ee sonkorowga waxay u baahan yihiin insulin in lagu duro si ay u badbaadaan.Mid ka mid ah siyaabaha ugu muhiimsan ee lagu daweeyo cudurka macaanka waa in la ilaaliyo qaab nololeed caafimaad leh.

 

Dadka qaar ee qaba nooca 2-aad ee sonkorowga ayaa u baahan doona inay qaataan dawooyin si ay u maareeyaan heerka sonkorta dhiigga. Kuwaas waxaa ka mid noqon kara irbado insuliin ah ama daawooyin kale. Tusaalooyinka qaarkood waxaa ka mid ah:

• ·       metformin
• ·       sulfonylureas
• ·       Sodium-glucose co-transporters nooca 2 (SGLT-2) joojiyaasha.

Marka lagu daro dawooyinka lagu dhimo sonkorta dhiigga, dadka qaba sonkorowga badanaa waxay u baahan yihiin dawooyin si loo yareeyo cadaadiska dhiigga iyo statins si loo yareeyo khatarta diifta ka dhala karta.

Waxaa laga yaabaa in loo baahdo daryeel caafimaad oo dheeri ah si loo daaweeyo saameynta cudurka macaanka:

 

·       daryeelka cagaha si loo daweeyo boogaha

·       baaritaanka iyo daawaynta cudurada keliyaha

·       Baaritaannada indhaha si loo baaro retinopathy (taas oo keenta indho la'aan).

                                           Gabagabo

Sonkorowga waa xaalad dhacda marka sonkorta dhiigaagu (glucose) ay aad u sarreyso. Waxay soo baxdaa marka ganacaagu aanu soo saarin insulin ku filan ama gabi ahaanba uusan soo saarin, ama marka jirkaagu aanu si sax ah uga jawaabin saamaynta insulinta. Sonkorowga ayaa saameeya dadka da' kasta leh. Noocyo badan oo sonkorowgu waa mid daba-dheeraada (cimriga oo dhan), iyo dhammaan noocyada waxa lagu maarayn karaa daawooyinka iyo/ama isbeddelka hab-nololeedka.

 

Gulukoos (sonkorta) waxay inta badan ka timaadaa karbohaydraytyada ku jira cuntadaada iyo cabitaankaaga. Waa isha tamarta ee jirkaaga. Dhiigaagu waxa uu gulukoos u qaadaa dhammaan unugyada jirkaaga si ay tamar ugu isticmaalaan.

 

Marka gulukoosku ay ku jirto dhiiggaaga, waxay u baahan tahay caawimo - "furaha" - si ay u gaarto meesha ugu dambeysa. Furahani waa insulin (hormoon). Haddii ganacaagu aanu samaynin insulin ku filan ama jidhkaagu aanu si fiican u isticmaalin, gulukoosku waxay ku ururtaa dhiigaaga, taasoo keenta sonkorta dhiiga oo sareysa (hyperglycemia).

 

Waqti ka dib, haysashada gulukooska dhiigga ee joogtada ah waxay sababi kartaa dhibaatooyin caafimaad, sida cudurrada wadnaha, dhaawaca dareemayaasha iyo arrimaha indhaha.

 

Magaca farsamada ee sonkorowga waa sonkorowga mellitus. Xaalad kale ayaa la wadaagta ereyga "macaanka" - diabetes insipidus - laakiin way kala duwan yihiin. Waxay wadaagaan magaca "macaanka" sababtoo ah labaduba waxay keenaan harraad badan iyo kaadida joogtada ah. Sonkorowga insipidus aad ayuu uga yar yahay macaanka.